Herkul Nağme

<div class="elementor-widget-container">
			Sabahlara kadar bin rekât namaz kılarsın ve bu mevzuda kimseye sır vermek istemezsin. Karanlık, gece… Hatta “Yahu şu seccâde bile bilmese!.. Benim şu gözyaşlarımla ıslandı; bir an evvel kurusa da bilmese!.. Benim iç döküşlerimi bilmese! Döşeğim bilmese benim kendinden ayrıldığımı! Yorganım farkına varmasa! Varsa hayat arkadaşım, yanından ayrılıp gittiğimi bilmese!..” dersin. Meseleyi öyle sâfiyâne yapıyorsun, öyle dupduru olarak yapıyorsun. Allah’ın izni-inayetiyle, bir yerlere ulaşıyorsun, belki bir şeyler hissediyorsun. O türlü şeyleri hissetmenin tâlibi bile olmamalısın!:.
Çünkü talep ettiğin şey o kadar büyük ki!.. Bir insan neyi talep ediyorsa, aynı zamanda kendi kıymetini ifade eder. Talep edilen şeyin kıymeti, insanın kıymetini aksettirir. Kimisi bakırcılar çarşısında bakıra tâlip olur. Kimisi sarraflar çarşısında altına-gümüşe tâlip olur. Kimisi mercan adalarına dalar, ona tâlip olur. Bence sen, öyle bir şeye tâlipsin ki!.. “Allah!” diyorsun: “Allah için işleyiniz, Allah için başlayınız, Allah için görüşünüz, Allah için konuşunuz; lillâh, livechillâh, lieclillâh rızası dairesinde hareket ediniz. O zaman ömrünüzün dakikaları, saniyeleri, saliseleri, âşireleri, seneler hükmüne geçer.” Hazreti Pîr birini (dakikaları) diyordu, ben diğerlerini ilave ettim; ömrünüzün âşireleri, seneler hükmüne geçer.
Burada bile yine Cenâb-ı Hakk’ın rızasından başka değişik şekilde bir beklenti olmamalı. Hani, “Firâsetim inkişaf etsin benim!” dememeli!.. Ettirirse ettirir… “Böyle her şeyi doğru okuyayım, bu yaptığım şeyler ile!” Bakın içinize bunlar gelebilir. Değişik makamlar, pâyeler, hatta nezd-i Ulûhiyetteki pâyeler… “Her gece rüyamda -bir yönüyle- kendi mir’ât-ı ruhumda O’nu temâşa edeyim!” Bunlar kendi kendine geliyorsa şayet, bence öpüp başa koymak lazım; tahdîs-i nimettir bu. “Allah Allah! Nasıl oldu da bencileyin fakire, böyle sultanlara armağan edilen şeyler armağan edildi, lütfedildi!” falan… Onu da o çerçevede ele almak lazım; evet, onu da karartmamak lazım.
Hatta bazı kimseler biliyorum ki veya duydum ki… Mesela herkes Efendimiz’i (sallallâhu aleyhi ve sellem) görmeyi ister; ben de O’nu bir dakika görmeye, belki dünyaları fedâ ederim. Fakat öyle kimseler vardır ki, hafizanallah, “O’nu gördüm!” mülahazası, yaptığı şeylerde aklına geliyorsa, ona da razı olmaz. “Yâ Rabbi! Ben, O’nun için ölüp ölüp dirileyim, kalbim O’nun ateşi ile yansın. Leyla Hanım gibi diyeyim: ‘Yanarsam, nâr-ı aşkınla yanayım yâ Rasûlallah! / Ezelden kapında bağrı yanık bir gedâyım yâ Rasûlallah!’ Fakat, bana vereceğini öbür tarafta ver!..” der. “Yâ Rasûlallah!..” redifli nice naatlar söylenmiştir. “Yâ Rasûlallah! Yâ Rasûlallah!..” Meşgul olmuşsanız, görmüşsünüzdür bunları. Gönlünüz öyle olmasını arzu eder. Fakat “Ya ben onu suiistimal edersem; ‘Bana bir hususiyet olarak geldi!’ mülahazasına kapılırsam?!. Allah’ım! Onu da bana verme! Bana vereceğin şeyi öbür tarafta ver. Öbür tarafta ben, başımı O’nun ayaklarının altına koyayım!” O kadar…
&nbsp; &nbsp;“Cenâb-ı Hak, insanların takdir ve istihsânını sırf makbuliyet alameti olarak, istenmeden ihsan etse, bunu o amelin ve ilmin insanlarda hüsn-i tesiri namına kabul etmek güzeldir.”
Ama kendi kendine geldi… Bu defa da ciddî bir nefis muhasebesi ile, iç sorgulama ile, hemen Latife-i Rabbâniye’ne yönelerek, “Bencileyin bir insana bunların lütfedilmesi çok olacak şey değildi ama Cenâb-ı Hak -herhalde utûfet-i şâhâne, eltâf-ı şâhânenin olduğu dönemde tufeylîlerin de mahrum edilmediği gibi- bencileyin bir tufeylîyi de mahrum etmedi!” mülahazasıyla meseleye bakma… Havada uçsa, suda batmadan gitse, insanların çehresinde kalblerinden geçenleri okusa, iki tane kelime ile bir insanı hemen hakikatin göbeğine otağ kurmaya çağırabilse… Bütün bunlarda yine kendine bir şey çıkararak meseleye bakmamak lazımdır. Şu kadar var ki, kendi kendine gelmiş şeyler olarak onları inkâr etmemeli; çünkü O’ndan gelmiş şeylerdir, iltifattır.
Böyle olunca, “İnsanlardaki hüsn-i tesiri namına kabul etmek güzeldir ki, وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ ‘Bana sonrakiler içinde bir lisân-ı sıdk (ve bir yâd-ı cemîl) lütfeyle!’ (Şuarâ, 26/84) beyanı da buna işarettir.” Hazreti İbrahim diyor bunu: “Beni, arkadan gelen insanlar nezdinde yâd-ı cemîl kıl!” Örnek olarak söylüyor o peygamber. Kalbi ne kadar duru, ne kadar temiz!.. Beklenti ifadesi değil de hayır ile yâd edilme arzusu. O arzu, kabul buyurulmuş da Efendimiz’i (sallallâhu aleyhi ve sellem) salât u selamlarda anarken, O’nu da anıyoruz. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ فِي الْعَالَمِينَ رَبَّنَا إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ Bizde yok bazı ilaveler; bazı kelimeleri diğer mezhepler ilave ediyorlar. Herhalde Âhâdî şeyler olduğundan dolayı Hanefîlerde yok; Hanefîlerin Garîb, Âhâdî şeyleri namazda söyleyip söylememe konusuna karşı biraz hassasiyetleri var. Evet, Hazreti İbrahim, وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ diye dua etmiş; arkadan gelen nesiller tarafından da yâd-ı cemîl olarak yâd edilmiş.
Bir de bir örnek; Allah’a öyle bir teslimiyeti var ki!.. İşte her zaman O’ndan ders almalı!.. Mancınığa konup ateşe atılırken, daha ateşin içine düşmeden, Cebrâil yetişiyor orada: “Cenâb-ı Hakk’ın selamı var, senin için bir şey yapalım mı?” diyor. “O, haberdar ise, benim kimseden beklediğim bir şey yok!” cevabını veriyor.
İşte bu örneğe binaen esasen, hayat böyle götürülmeli. حَسْبِيَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ “Allah bana yeter. O’ndan başka ilah yoktur. Ben yalnız O’na dayanırım. Çünkü O, büyük Arş’ın, muazzam hükümranlığın sahibidir.” (Tevbe, 9/129) حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ “Allah bize yeter. O, ne güzel vekildir.” (Âl-i Imrân, 3/173) نِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ “O ne güzel Mevlâ, ne güzel Yardımcı’dır!” (Enfâl, 8/40) غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ “Affını dileriz ya Rabbenâ, dönüşümüz Sanadır.” (Bakara, 2/285) رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ “Ey Yüce Rabbimiz, biz yalnız Sana güvenip Sana dayandık. Bütün ruh u cânımızla Sana yöneldik ve sonunda Senin huzuruna varacağız.” (Mümtehine, 60/4) denmeli. Bu mevzuda şeref-nüzûl olmuş ne kadar beyan varsa, o mülahazaya bağlamak lazım. Esasen, Hazreti İbrahim bize de bu dersi veriyor.
Dolayısıyla, zannediyorum, وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ duasının baktığı mülahazalardan bir tanesi de, budur. Bu açıdan, o meseleyi de böyle makul bir mahmîle hamletmek lazımdır. وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ * وَاجْعَلْنِي مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ “Bana sonrakiler içinde bir lisân-ı sıdk (ve bir yâd-ı cemîl) lütfeyle!.. Ve beni içinde nimetlerin kaynadığı Cennet’in mirasçılarından kıl.” (Şuarâ, 26/84-85)
Not: 10 Eylül 2018 tarihli Bamteli’den hazırlanmıştır.
		</div>

İkindi Yağmurları – Talebin Kadar Değerlisin!

<div class="elementor-widget-container">
			İstikâmet, sâbit-kadem olma, doğru durma; bunlar, çok önemlidir. Fakat onlarda temâdî, temâdîde derinlik, sürekli derinleşme, her adım atışta birkaç metre daha derinliğe inme, daha farklı bir ufka yönelme; bu, ondan da önemlidir. Duran ve durağan insanlar, hiç farkına varmadan, saçılırlar sağa-sola.
Derinleşmezsen, devrilirsin!..
Şayet yaşadığınız dönemin şuurunda değilseniz, konjonktürün farkında değilseniz, zamanın girdilerini doğru değerlendiremiyorsanız, şehrâhta yürüyor gibi uçurumu aşmaya kalkarsanız, bir yerden aşağıya yuvarlanıverirsiniz.
Gemini sürekli gözden geçir, sürekli bir restorasyona tâbi tut; çünkü her yerin şartı farklıdır.
		</div>

Bir Nefes (64) – Derinleşmezsen Devrilirsin!

<div class="elementor-widget-container">
			Muhterem Hocaefendi bazı günler bir şiir okur bazen de bir türküden bir iki mısrayı terennüm ederlerdi. Hatta kendilerinin “Bugün dilime sürekli şu mısralar takıldı!” minvalinde sözlerine çok şahit olmuşuzdur.
Bizler de arzu ederlerse şiiri ya da o türküyü dinlemeleri için bir fasıl bulmaya gayret ederdik.
(9 Kasım 2022)
		</div>

Bir Fasıl – “Gidirem”

Kırık Testi

<div class="elementor-widget-container">
			Günümüz Müslümanlarının asıl derdi ve problemi, iman problemidir. Maalesef imanî meselelerde nazariyatta kalıyor, taklitten öteye geçemiyorlar. Allah’a imanda derinleşemiyor, marifetullaha açılamıyorlar. Evsâf-ı celâliyesi, sıfât-ı sübhâniyesi ve esmâ-i hüsnâsıyla Zât-ı Ulûhiyet hakkında Kur’ânî çerçevede sağlam bir malumata sahip değiller. Bu yüzden Allah’ın varlığına ve birliğine inanılması gerektiği gibi inanamıyorlar. Haşr u neşr, meleklerin varlığı, Cennet ve Cehennem gibi Kur’ân’ın ortaya koyduğu hakikatleri gönülden kabul edemiyor, bunlara Kur’ânî çerçevede tam inanamıyorlar. Kur’ân’da izah edilen gayb âlemleriyle, metafizik varlıklarla ilgili ciddi bir izana sahip değiller.
Ervâh-ı habîsenin veya meleklerin varlığına olan inancımız nazariden öte geçmiyor, tavır ve davranışlarımıza sirayet etmiyor. Mesela Kur’ân, onlarca âyetinde şeytanın hile ve tuzaklarından bahsediyor ve mü’minleri ona karşı ikaz ediyor. Ne var ki çoğu mü’minin onun varlığından haberi yok gibi, hatta bazılarında “Şeytan olsa ne olur, olmasa ne olur. Bana ne şeytandan!” der gibi tuhaf bir düşünce var. Kur’ân-ı Kerim’in kemal-i hassasiyetle üzerinde durduğu bu azılı düşmana karşı bu denli alakasız kalmak bir çeşit iman zaafıdır. Mü’minin yapması gereken şey, Kur’ân’ın talim buyurduğu üzere her daim şeytandan, şeytanın dürtülerinden, vesveselerinden, oyunlarından, yönlendirmelerinden Allah’a sığınmak ve ona karşı teyakkuz içinde yaşamaktır.
Allah’ı en iyi bilen o zatın (sallallahu aleyhi vesellem) ümmeti olarak ne acıdır ki biz Cenab-ı Hakk’ı isim ve sıfatlarıyla tanımıyor, O’nun gizli açık her şeyi bildiğini, kalblerin künhüne vâkıf olduğunu unutuyor, her an O’nun huzurunda bulunduğumuz şuuruyla bir hayat yaşamıyoruz. İhsan şuuruna ulaşan bir insan, Zât-ı Ulûhiyetin mevcudiyeti karşısında farklılaşır, kendisine çeki düzen verir, laubali davranışlardan uzak durur. Allah inancı, mimiklerinden ses tonuna, bakışından dudaklarının hareketine kadar onun bütün tavır ve davranışlarına akseder. Ebu Musa el-Eş’arî, karanlık bir gecede banyo yaparken dahi belimi doğrultacak olsam utancımdan iki büklüm oluyorum, der. Bunlar, nazarî ve taklidî bir imanla olacak şeyler değildir. Tabiata mâl edilmemiş bir iman, insanın davranışlarını yönlendirmeye yetmez. Böyle bir iman, insanı Cennet’e götürmeye de yetmeyebilir.
Asıl olan, görünme değil, olmadır; konuşma değil, yaşamadır. İmana dair konuları derinlikleriyle bilebilir ve en güzel şekilde anlatabilirsiniz. Bu konuda kitaplar telif edebilirsiniz. Fakat bir mü’min olarak anlattıklarınızı, yazdıklarınızı içinize sindirememiş, tam kabullenmemiş, aksine ihtimal vermeyecek şekilde onlara iman etmemiş ve tabiatınızın bir derinliği hâline getirmemişseniz taklitten tahkike ulaşamamışsınız demektir. Mutlak zikir kemaline masruftur. Dolayısıyla Kur’ân’ın bizden istediği iman, tahkiki imandır. Allah’ın rahmetinden ümit kesilmez; O, taklidî imana sahip insanları da Cennetine alabilir, cemaliyle müşerref kılabilir. Ekseriyet itibariyle kelam ulemasının bu konudaki görüşü bu istikamettedir. Ne var ki bizler şahsımız adına nazarî ve taklidî bir imanı yeterli göremeyiz, görmemeliyiz. Hazreti Bediüzzaman’ın Âyetü’l-kübrâ risalesinde anlattığı doyma bilmeyen yolcu gibi âfâk ve enfüs üzerinde yapacağımız tefekkürle imanımızı, marifetimizi sürekli beslemeli, onu salih amellerle desteklemeliyiz.
İman, amelle güçlendiği gibi, amel de imana dayanınca gerçek kıymetini bulur. İmanı bir binanın temeline, blokajına benzetebiliriz. Eğer o çok sağlam olursa, üzerine bina edilen şeyler de sağlam olur. Güçlü bir iman, insanı amele sevk eder, yapılan amelleri güzelleştirir.
Bu açıdan bizim her zaman öncelikli derdimiz, birinci hedefimiz iman olmalıdır. Başta kendimizin, sonra da çevremizdeki insanların imanda derinleşmesi, imanın zevkini tatması, onun heyecanıyla yaşaması adına elimizden geleni yapmalıyız. Sahabe-i kiram gibi bizler de bir araya geldiğimizde birbirimize, “Hele gel şöyle bir saat iman edelim.” demeliyiz. İmanımızı her gün yeni baştan bir kere daha gözden geçirmeli, onun sağlam bir zemine oturup oturmadığını kontrol etmeliyiz. Gerçi iman, başlangıç itibarıyla Cenab-ı Hakk’ın insanın kalbinde yaktığı bir meşaledir. Fakat insan her defasında bu meşalenin nurunu neşredip etmediğine, yolunu aydınlatıp aydınlatmadığına bakmalı ve onun ışığını güçlendirmeye çalışmalıdır. Yoksa muhalif esen rüzgârlar karşısında savrulabilir, hatta dayanamayıp yıkılabilir.
Grek rasyonalizmini İslâm dünyasına sokan Mutezile, dinî meselelerin nazariyatıyla çok uğraşmasına rağmen maalesef amelde yaya kalmış, kalbî hayatta derinleşememiş, ibadet ü taatin insana kazandıracağı şeyleri layıkıyla bilememişlerdir. Mutezilenin günümüzdeki çağdaş takipçileri de aynı yolda yürüyorlar. Teoloji eğitimi görseler ve raflar dolusu kitaplar yazsalar, dinî meselelerin edebiyatını yapsalar da amel ve tatbikte çok yüzeysel kalıyorlar. Belki Kur’ân ve Sünnet’e dair çok şey biliyorlar. Dinî kavramların tarifini ve izahını güzel yapıyor, dine ait meselelere farklı açılımlar getiriyor, bilgilerini sistematize ediyor, başkalarına naklediyorlar. Fakat anlattıkları şeyleri içselleştiremedikleri, tabiatlarına mâl edemedikleri için hep nazaride kalıyorlar. Ne Cennetin baş döndürücü güzelliklerini vicdanlarında duyabiliyor ne de Cehennemin korkutucu azabı karşısında ürperti duyuyorlar.
Dini tabiata mâl etme ve yaşama konusunda önde gidenler sofiler olmuşlardır. Onlar dine ait meseleleri kalbî ve ruhî hayat seviyesinde derinlemesine duyup hissetmişlerdir. Akıllarının yanında kalblerini ve ruhlarını da işletmesini bilmiş, böylece ulaşılması gereken hedeflere ulaşmışlardır. Asıl hedeflenmesi gereken de ameldir, pratiktir. Amele dönüşmeyen nazarî bilgilerin çok da önemi yoktur. Eğer insan dine ait meseleleri konuşacaksa sadece nazarî bilgilerini nakletmekle iktifa etmemeli, asıl iç dünyasına tercüman olmalı, duyup hissettiklerini, yaşayıp tatbik ettiklerini anlatmalıdır. Sözlerin muhataplar nazarında tesirli ve inandırıcı olması da buna bağlıdır.
İmanda asıl olan, onun, tabiatın bir buudu, bir derinliği hâline gelmesidir. Bu takdirde insan, farkına varmasa bile, imana muhalif davranışlar karşısında tabii olarak refleks gösterir. Bunu vücuda giren mikroplara karşı bağışıklık sisteminin tepki vermesine benzetebiliriz. Hatta böyle bir kişi, kirli düşüncelerin hayal ve tasavvur dünyasına ilişmesine bile müsaade etmez. Onun zihin dünyasını süsleyen, hayallerine misafir olan düşünceler bellidir. Şayet tefekkür âlemine muhalif yabancı bir fikir oraya girecek olsa, hava sahasının ihlâl edildiğini düşünür ve bunlara karşı gayr-i iradî hemen tepkisini ortaya koyar. İman adına böyle bir seviye ihraz edilinceye kadar insan gafletten tam kurtulamayacağı için şeytan onun namazından, niyazından amellerinden bazı şeyleri çalabilir.
Özetle, günümüzün asıl problemi, iman problemidir. Genel tabloya bakılacak olursa maalesef çoklarının imanının, yıkılmaya yüz tutmuş binalar gibi olduğu görülebilir. Demek ki imanın öneminin, kıymetinin farkında değiller. Oysaki Bediüzzaman’ın ifadesiyle kâinattaki en büyük hakikat imandır. Biz, imanımız sayesinde Cennet’le, rızayla, rıdvanla müşerref olacağız. Öyleyse her şeyden daha çok onun üzerine titrememiz, en güçlü fırtınalar karşısında bile dimdik ayakta durabilmesi için iman binasını takviye etmemiz, güçlendirmemiz gerekmez mi?
		</div>

İmanda Derinleşme

<div class="elementor-widget-container">
			Hazreti Bediüzzaman, insanların takdiri ve ihlâsın muhafazası konusunda çok önemli bir hususa dikkat çekiyor: “İnsanların takdiri/istihsânı, eğer böyle işte, böyle amel-i uhrevîde “illet” ise, o ameli iptal eder. Eğer “müreccih” ise, o ameldeki ihlâsı kırar. Eğer müşevvik ise saffetini izâle eder. Eğer sırf alâmet-i makbuliyet olarak, istemeyerek Cenâb-ı Hak ihsan etse, o amelin ve ilmin insanlarda hüsn-ü tesiri namına kabul etmek güzeldir ki, وَاجْعَلْ لِى لِسَانَ صِدْقٍ فِى اْلآخِرِينَ buna işarettir.”
“İnsanların takdiri/istihsânı, eğer böyle işte, böyle amel-i uhrevîde illet ise, o ameli iptal eder.” İnsanların takdir ve istihsânı… “Takdir” bildiğiniz gibi, Türkçemizde de kullanılıyor; “istihsân” da “güzel görmek” demek. Uhrevî amellerde… Allah için yapıyorsak, öteler için yapıyorsak.. yani, bugünün insanı olmaktan sıyrılarak, yarınları olan insanlar gibi davranıyorsak.. upuzun yarını olan, ebedî yarını olan insanlar gibi davranıyorsak.. eğer yaptığımız güzellikleri, namazı, haccı, orucu, irşadı, bir yönüyle dünyaya nâm-ı celîl-i İlahî’yi, nâm-ı celîl-i Muhammedî’yi (sallallâhu aleyhi ve sellem) duyurmayı gaye-i hayal yapmışsak… Bütün bunlarda eğer insanların takdirini “illet” yapıyorsak, o amellerimiz boşa gider. (İllet; sözlükte “hastalık, zafiyet, sebep ve gerekçe” gibi anlamlara gelir. Terim olarak ise, hükmü gösteren veya gerekli kılan yahut hükmün kendisine bağlandığı durum, vasıf, mânâ, gerekçe demektir.)
İnsanlar takdir etsinler… “Maşallahı var; dünyanın yüz yetmiş küsur ülkesinde okul açtılar!” desinler… Bu aklının köşesinden geçiyorsa… Bu gelince, nöronların kapısını çaldığında, hemen o kapıyı sürmelemeli, hemen; bir daha da o türlü duyguların açamayacağı hâle getirmeli. Fakat işte, eğer illet ise.. insan onun için yapıyorsa.. takdir edilsin istiyorsa.. “Bak, bunca insana duyurdum ben bu meseleyi!” filan diyorsa…
İyilikleri unutmak lazımdır esasen. Unutulacak bir şey var ise, o da kişinin kendi yaptığı/vesile olduğu iyilikleri unutmasıdır. Aklına geldiği zaman da “Allah Allah!.. Bencileyin bir insana Cenâb-ı Hak, nasıl oldu da bu lütufta bulundu?!” demek suretiyle -Bu da bir nevi tahdîs-i nimettir.- O’ndan bilmelidir. Yine onu kabul etme fakat O’ndan bilme… O’ndan bilince o hem “illet” sayılmaz, hem de insan o sâyede açık-kapalı şirke girmemiş olur. Öbür türlü, farkına varmadan insanların takdiri, insanların alkışı, insanların büyük görmesi, insanların parmak ile işaret etmesi, “Sen yaptın!” demesi, geldiğinde ayağa kalkılması; bütün bunlar, bir yönüyle yapılan güzelliklere illet sayılıyorsa, o ameli iptal eder. Bir şey yapmamış gibi olur.
Evet, ne gibi? رُبَّ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلاَّ الْجُوعُ وَالْعَطَشُ Hadis: “Nice oruç tutanlar vardır ki, tuttukları oruçtan yanlarına kâr olarak sadece açlıkları ve susuzlukları kalmıştır.” وَرُبَّ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَالْعَطَبُ (Bazı rivayetlerde son kelime النَّصَبُ ve التَّعَبُ şeklinde geçmektedir.) “Nice sabahlara kadar ayakta duran insanlar vardır ki, sadece yorgunlukları ve uykusuzlukları yanlarına kâr kalmıştır.” Öyle değil… Dolayısıyla ameli iptal eder o. O ameli iptal etmemek için, o güzelliğin yeni bir güzellik doğurması için, yaptığınız o şeylerde halkın takdirini, alkışını, müşârun bi’l-benân (parmakla gösterilir) olmayı hedef yapmamak lazım, illet yapmamak lazım; ameli iptal eder o.
İhlâs; ferdin, ibadet ü tâatinde, Cenâb-ı Hakk’ın emir, istek ve ihsanlarının dışında her şeye karşı kapanması, vazife ve sorumluluklarını O emrettiği için yerine getirmesi ve sadece O’nun hoşnutluğunu hedeflemesi demektir.
“İnsanların takdiri/istihsânı, eğer amel-i uhrevîde “müreccih” ise, o ameldeki ihlâsı kırar.” Eğer müreccih (o ameli yapıp yapmama hususunda tercih ettirici sebep) ise… Bu, ondan (“illet” yapılmasından) beri bir şey oluyor; biraz daha “Tevhîd”e yaklaşılıyor, Tevhîd’e doğru bir adım atılmış oluyor. O işi yapıyorsunuz ama o takdiri, o alkışı, o mevzuda “illet” yapmamışsınız. Fakat “O da iyi bir şey; insanlar kabul ediyorlar bunu!” diyorsunuz. Bazen de şeytan şöyle dedirtir: “Bu insanlar kabul edince, onlar da sizin çizginizde yerlerini alırlar, size arka çıkarlar; onlar da size destek olurlar.” Bu da şeytanın sağdan gelme ayak oyunlarındandır. “Tercih ettirici bir faktör” ise, yani, başka şeyler yapacakken, onu tercih ettiriyor size… O da o ameldeki ihlâsı kırar. Çünkü ihlâs demek -esasen- bir şey emredildiği için yapmak ve yaparken sadece O’nun rızasını gözetmektir. “Bir zerre ihlâslı amel, batmanlar ile hâlis olmayana müreccahtır.” beyanı da bu sözleri söyleyen, Hazreti Pîr-i Mugân’a ait.
Evet, siz ihlâslı amel ettiğiniz takdirde, Allah (celle celâluhu) hiç bilemediğiniz şekilde binlerce insanın sinesini açar. Ama ihlâslı amel ettiğiniz takdirde… Peygamberlere açılan kapılar da öyle açılmıştır. Dolayısıyla, insanların takdirini tercih ettirici bir sebep yapmak da o ameldeki ihlâsı kırar. İhlâs kırılınca, mesele yine Cenâb-ı Hak’tan koparılmış olur, hafizanallah. Tercihte bile… Amel var fakat ihlâs yok. Zannediyorum kabirden başlamak üzere bütün Berzah hayatında, Mahşer’de ve Mizan’da meselenin hesabı görülür; sorarlar: “Sen bunu yaptın ama çok ihlâslı değildin bu mevzuda!..”
Oysaki Kur’an-ı Kerim, çend yerde, ihlası nazara veriyor. Mesela, işte o Kısâr’dan (kısa sûrelerden) “Lemyekunillezîne” diye bilinen Beyyine Sûresi de onların başında geliyor. Orada şöyle buyuruluyor: وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلاَةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ “Oysa onlara da ancak, Din’i bütün yanlarıyla içten kabul ederek ve sadece O’nun rızasını hedef alarak, küfür ve şirkten uzak, dupduru bir tevhîd inancı içinde Allah’a ibadet etmeleri, namazı bütün şartlarına riayet ederek vaktinde ve aksatmadan kılmaları ve zekâtı tastamam vermeleri emredilmişti. Budur kusursuz, sağlam ve dosdoğru Din.” (Beyyine, 98/5) Din, diyanet, Allah’a aittir. “İbadet”, “Ubûdiyet” ve “Ubûdet” Allah’a yapılır. Başkalarının o mevzuda takdir ve alkışının kıymet-i harbiyesi yoktur; onun tercih ettirici bir faktör olması ise, o ameldeki ihlası kırar.
“Eğer müşevvik ise, saffetini izâle eder.” İnsanların takdiri/istihsânı teşvik edici bir faktör olarak, yaptığınız iyiliklere ve güzelliklere tesir ediyorsa.. o, bunlarda bir müşevvik ise… İnsan arzu eder; “Başkaları teşvik etsin de yapayım!” İnsanın zaaflarından birisidir, bu; fakat insanın en zayıf olan zaaflarından birisidir. Yani, artık bütün bütün iptal değil.. aynı zamanda ihlâsın zedelenmesi, yara alması, berkenâr edilmesi de değil.. fakat müşevvik olduğundan, bu, o meselenin saffetini, duruluğunu esasen götürür; bulanıklık olmaya başlar onun içinde, bazen kapkaranlık çizgiler olur orada. Cenâb-ı Hakkın beğendiği, takdir buyurduğu, öyle olmasını istediği amel, desen bozukluğuna düşer. Oysaki o meseleyi ortaya koyarken, vaz’ ederken, “Bu meselenin şu desende ortaya konması lazım!” buyurmuştur. Öyle bir şey ki, ne “iptal etme” mevzuu, ne “ihlası zedeleme” mevzuu, ne de meselenin “saffetini izâle etme” mevzuu söz konusu olmamalıdır.
Evet, her şeyden evvel o, Allah için yapılmalı; iptal edilmemeli. Aynı zamanda elin-âlemin takdiri falan da beklenmemeli. Fakat aynı zamanda “Başkaları teşvik etsin de biz de bu güzel şeyi yapalım!” falan da denilmemeli. Çünkü teşvike meyletmek, bir yönüyle gözün teşvikte olması veya kulağın teşvikte olması, bu da meselenin saffetini izâle eder, hafizanallah.
Not: 10 Eylül 2018 tarihli Bamteli’den hazırlanmıştır.
		</div>

SON EKLENENLER

İkindi Yağmurları – Talebin Kadar Değerlisin!

Bir Nefes (64) – Derinleşmezsen Devrilirsin!

Bir Fasıl – “Gidirem”

İmanda Derinleşme

İkindi Yağmurları – İnsanların Takdiri ve İhlasın Korunması

DİĞER DİLLERDEKİ İÇERİKLERİMİZ

Embracing Compelled Blessings Amidst Adversity

اللطف الجبري

Реконструкция Науки на Основе Единобожия (Таухида)

Sich wiederholende Geschichte

هەستکردن بە لوتفى جەبرى

Persevering on the Path of Our Ultimate Purpose

SİZİN İÇİN SEÇTİKLERİMİZ

HAFTANIN VAAZLARI